Erişkinlerde Bacak Eğrilikleri ve Kısalıklar

Bacak eğrilikleri doğuştan veya büyüme sırasında ortaya çıkabildiği gibi (gelişimsel) kırık sonrasında da oluşabilir. Tedavi hastanın yaşına ve eğriliğin sebebine göre değişiklik gösterir. İki bacakta birden eğrilik var ise genu varum (“O” bacak) veya genu valgum (“X” bacak) denir.

Bacak eğriliği genellikle kozmetik şikayetlere yol açar ancak aslında ciddi bir ortopedik problemdir. Tedavi edilmeyen eğrilikler zaman içerisinde daha ciddi ortopedik sorunlara yol açarlar. Eğer kişi aktif spor da yapıyorsa erken yaşta menisküs yırtılmaları, bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir. Bu ilave sorunlar daha ileri yıllarda diz ekleminde ciddi kireçlenme ile sonuçlanabilir ve diz protezi ameliyatları gibi tedaviler gerekebilir. Bu sebeplerden dolayı bacaklarda tedavi edilmesi gereken bir eğrilik var ise genç yaşta düzeltilmesi ileri yaşlarda daha büyük ameliyatlara ihtiyacı engeller.

Nasıl Tedavi Edilirler ?

Bacak eğriliklerinin tedavisi eğriliğin sebebine ve eşlik eden problemlere (kireçlenme vb!) göre değişir. Bacak eğrilikleri her hastada farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir. Tedavi yöntemine uygun röntgenlerin çekilmesi ve klinik muayene sonucunda karar verilir. Tedavide “Tomofix yöntemi”, “Taylor Spatial Frame yöntemi”, “İntramedüller çivi yöntemi”, “Retrograd IM üzerinden uzatma yöntemi” gibi farklı ve modern yöntemler kullanılır.

A) Bacaklarındaki eğrilik büyüdükçe belirginleşmiş (22 yaşında). Anne tarafında da benzer bacak eğriliği mevcut ve ileri yaşlarda diz ekleminde kireçlenmeler görüldüğü için diz protezi ameliyatları uygulanmış.

B) Her iki tarafta “Tomofix yöntemi” ile yöntemi ile ameliyat edildi. Ameliyat sonrası 2 gün hastanede kaldı ve ameliyat sonrası ertesi gün koltuk değneği ile yürümeye başladı. Ameliyattan sonra 3. hafta tamamen yük vererek yürümeye başladı, 3. ayda tamamen iyileşme elde edildi ve kısa bir süre sonra günlük hayatına döndü.

A) Sol diz ekleminde ağrı ve kireçlenme şikayetleri ile başvurmuştu (60 yaşında). Diz ekleminde kemik eğriliğine bağlı kireçlenme başlangıcı (artroz) tespit edildi. Erken evre artroz olduğu için diz protezi ameliyatı yerine düzeltme tedavisi tercih edildi. Her iki dizde de normalde ortadan geçmesi gereken “mekanik aks”ın (vücudun ağırlık merkezinin geçtiği varsayılan çizgi-kırmızı çizgi) diz ekleminin iç kısmından geçtiği görülüyor.

B) “Tomofix yöntemi” ile sol bacak eğriliği düzeltildi. Tedavi sonrasında “mekanik aks”ın solda tamamen düzelmiş olduğu görülüyor. Ameliyat sonrası 6. haftada tam yük vererek yürümeye başladı. Diz ağrıları tamamen geçti ve kireçlenmenin ilerlemesi durdurulmuş oldu. Ayrıca hasta kozmetik olarak sonuçtan oldukça memnun oldu.

A) Metabolik bir kemik hastalığı olan D vitaminine dirençli raşitizm’e bağlı olarak büyüme çağında her iki bacakta eğrilikler gelişmiş (16 yaşında).

B) Kaval kemikleri (tibia) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) ile uyluk kemikleri (femur) ise eksternal fiksatör yardımlı minimal invazif kilitli plak tekniği ile düzeltildi ve boy uzatması yapıldı.

C) Tedavi öncesi güçlükle yürüyebilen hasta tedavi sonrasında tüm spor aktivitelerini kısıtlama olmadan yapabilir hale geldi.

A) Talihsiz bir yaralanma ve kırık sonrasında başka bir hastanede eksternal fiksatör ile tedavi uygulanmış. Ancak kırık kaynamamış, bacakta içe dönüklük, eğrilik ve akıntılı enfeksiyon vardı (28 yaşında).

B) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) ile tedavi uygulandı. Tedavi süresince ameliyatlı tarafına da tam basarak yürüdü.

C) Eğrilikler tam olarak düzeltildi ve kırığın kaynaması sağlandı. Beş aylık tedavi sonrasında tamamen normal günük hayatına ve spor aktivitelerine döndü.

A) Çocukken geçirmiş olduğu trafik kazası sonrasında bacakta eğrilik ve kısalık gelişmiş, sonrasında düzeltilmesi için çeşitli ameliyatlar geçirmiş, ancak tedaviler başarısız kalmış. 25 yaşında başvurdu, sol bacakta her iki kemikte de (tibia ve femur) eğrilik ve kısalık vardı. Her iki dizde de normalde ortadan geçmesi gereken “mekanik aks”ın (vücudun ağırlık merkezinin geçtiği varsayılan çizgi-kırmızı çizgi) sol tarafta diz ekleminin dış kısmından geçtiği görülüyor. Bu duruma bağlı olarak sol diz kapağı yere çömeldiğinde dış tarafa doğru çıkıyordu. Kısalığa bağlı aksama, bel ve diz ağrısı da vardı.

B) Kaval kemiği (tibia) “Tomofix yöntemi” ile, uyluk kemiği (femur) ise Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) yöntemi ile tedavi edildi.

C) Tedavi sonrasında “mekanik aks” ın sol tarafta da tamamen düzelmiş olduğu görülmekte.  Diz kapağının yere çömeldiğinde dışarı doğru çıkması düzeldi. Tedavi sonunda tamamen aksamadan yürüyerek her türlü spor aktiviteyi yapabilir duruma gelmişti.

A) X bacak; doğuştan (ailesel) her iki bacakta eğrilik vardı (28 yaşında). Yürüme sırasında dizler birbirine çarpmakta ve spor yapamamaktaydı. Her iki dizde de normalde ortadan geçmesi gereken “mekanik aks”ın (vücudun ağırlık merkezinin geçtiği varsayılan çizgi-kırmızı çizgi) diz ekleminin dış kısmından geçtiği görülüyor.

B) “Tomofix yöntemi” ve hassas planlama ile ameliyat sırasında uyluk kemiğinden (femur) 3^◦derece, kaval kemiğinden (tibia) 7^◦ derece düzeltme yapıldı. Hasta ameliyat sonrası uyandığında sol bacaktaki bütün eğrilikler düzeltilmişti. C) Ameliyat edilen tarafta mekanik aks’ın tamamen düzelmiş olduğu görülüyor. Hasta 1,5 ay sonra günlük aktivitelerine döndü, 3 ay sonra ise spor yapabilir durumdaydı.

(A) Çocukken geçirmiş olduğu çocuk felcine (polio sekeli - ateşli hastalık) bağlı olarak sağ bacakta 2 cm kısalık ve X şeklinde eğrilik (genu valgum) vardı (24 yaşında) ve birkaç adım yürüme sonrasında yorululunca elini sağ uyluğuna (bacağın üst kısmı) koyarak yürümek zorunda kalıyordu.

B) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) yöntemi ile femur kemiği uzatma yapılarak eğrilik düzeltildi.

C) Tedavi 4 ay sürdü, tedavi sonunda elinden destek almadan, aksamasız yürüyebiliyordu ve günlük hayatına geri döndü.

A) Kemik eğrilikleri bazen rotasyonel yani burulma (dönme) tarzında olabilir. Rotasyonel bacak eğriliği nedeniyle yürürken dizleri her iki tarafa dönmekteydi, koşmakta güçlük çekiyordu ve kozmetik olarak da rahatsız ediyordu (28 yaşında). Ayrıca tekrarlayan diz burkulmaları (sprain) sonrasında menisküs yaralanması nedeniyle artroskopik ameliyatlar geçirmişti.

B) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) yöntemi ile eğrilik ve rotasyonel deformite düzeltildi. Düzeltme derecesi “CT yöntemi” ile hesaplandı (Calculating the Mounting Parameters for Taylor Spatial Frame Correction Using Computed Tomography. Metin Kucukkaya at al. J Orthop Trauma-2011).

C) Tedavi 4 ay sürdü, tedavi sonunda günlük hayatına geri döndü. Diz burkulmaları tamamen iyileşti. Kozmetik olarak hasta sonuçtan memnun kaldı.

A) Doğuştan kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi) nedeni ile daha önce ameliyatlar geçirmiş ve sağ bacağında 5 cm kısalık kalmış (16 yaşında).

B) İntramedüller çivi üzerinden uzatma tekniği retrograde olarak uygulandı (Lengthening Over a Retrograde Nail Using 3 Schanz Pins. Kucukkaya et al. J Orthop Trauma-2013).

C) Bu teknikle 5 cm uyluk kemiğinden (femur) uzatma yapıldı. 4 ay sonunda tam yük vererek günlük aktivitelerine geri döndü. Bu yöntemin iki dez avantajı ciltte skar izlerinin kalması ve ikinci bir ameliyat gerektirmesidir.